گویش و لهجه های محلی بخشی از فرهنگ و جزو دارایی های یک سرزمین محسوب میشود که حفظ و نگهداری از این میراث ارزشمند با وجود گسترش ارتباطات امری سخت و دشوار به نظر می رسد.
یکی از گویش های قدیمی و کهن در منطقه اصفهان گویش اردستانی است که همچون تاریخ آن قدیمی کهن و درعین‌حال غنی است.
متاسفانه امروزه این گویش همانند سایر گویش های مناطق مختلف ایران مورد تهاجم و فراموشی قرار گرفته است و بسیاری از اصطلاحات و کلمات بیگانه جای خود را به دستور زبان اصطلاحات و کلمات کهن آن داده‌اند.
با این روند در سال‌های آینده جز تک اصطلاحاتی از این گویش ارزشمند باقی نخواهد ماند.
ابتدا باید تفاوت زبان و گویش را بدانیم.
زبان دارای اصول و ویژگی های منظم و شکل گرفته است ولی گویش زیر مجموعه زبان محسوب میشود.
تمام لهجه های شهر اصفهان از جمله لهجه ی اردستانی زیر مجموعه گویش های مرکزی یا میانه ایران محسوب می شود.
در اردستان و زواره نوعی لهجه یا گویش وجود دارد که به آن زبان ولایتی و محلی می‌گویند .
این زبان ولایتی در کنار زبان فارسی رسمی در برخی نقاط و روستاهای آن استفاده می شود.
پس گویش، زبان و لهجه هر سه به یک معنا هستند در این میان گویش اردستانی از زبان پهلوی نشأت می‌گیرد.
گویش های نقاط مختلف روستاهای اردستان در آهنگ کلمات و روش تلفظ اندکی تفاوت دارند.
اما از لحاظ ریشه شناسی واژگان همگی از زبان پهلوی نشأت می گیرند.
از لحاظ آوا و تلفظ کلمات تفاوتهایی در بخش های مختلف اردستان وجود دارد.
گویش مردم اردستان به دو بخش تقسیم می شوند:
بخش اول کسانی هستند که بیشتر در شرق و شمال اردستان زندگی می کنند و اغلب به زبان فارسی تکلم میکنند.
مثل مردم زواره ریگستان و شهراب!
البته این به آن معنا نیست که اگر کسی در روستاها و مناطق شمال اردستان زندگی میکند از اصطلاحات و گویش محلی استفاده نمی‌کند .
بلکه استفاده از این گویش در دهستان ریگستان و زواره از ابتدا رواج داشته و کم کم کمرنگ تر شده به طوری که بیشتر در میان پیران و سالخوردگان ردپای این گویش را می بینیم.
در زواره و روستاهای نزدیک به آن زبان فارسی بیشتر رواج دارد تا گویش اردستانی.
بیشترین کاربرد و رواج گویش اردستانی در خود مرکز اردستان و جنوب آن می باشد.
در برخی روستاها گویش و لهجه به سمت لهجه یزدی تمایل دارد.
گویش اردستانی را می‌توان در دو بخش دستور زبان و کلمات یا اصطلاحات بررسی کرد.
در بخش دستور زبان گاهی از ه آخر برای صدا زدن افراد بزرگسال استفاده می شود مثل حسینه در مقابل برای بچه ها و افراد کم سن و سال از پسوند چی استفاده می کنند مثل علی چی.
در مکالمات گاهی در وسط کلمات ا را به واو تبدیل میکنند در پایان کلمات هم دال به ت تبدیل می شود مثل تبدیل ارد به آرت!
1-استفاده از فعل های متفاوت مثل
گرفتن :ایم گریت یعنی گرفتم
رفتن:بوشم یعنی رفتم
گفتن:بیم روت یعنی گفتم
صرف این افعال در زمان حال و گذشته نیز تفاوت هایی با هم دارد.
2-استفاده از اصطلاحات و کلمات خاص که در فرهنگ های فارسی کمتر دیده می شود.
مثل گنجشک :چولوق یا زنبور:دنده!
خاظر نشان است که گویش و لهجه شهرستان زواره همیشه در بین مردمان شیرین و جذاب بوده است.
کنایه ها، ضرب المثل ها و شعرهایی به گویش اردستانی وجود دارد که خواندن آن خالی از لطف نیست.
استفاده از ضرب المثل ها در میان مردم رواج دارد مثل آب از آب افتاد به این معنی که بعد از آشوب آرامش برقرار شد.
آداب و رسوم و فرهنگ اردستان به دلیل قرار گرفتن در منطقه کویری و دور از دسترس متفاوت بوده و در طی این سالها تا حدودی در امان مانده است.
هرچند به دلیل گسترش ارتباطات آداب و رسوم و فرهنگ در این منطقه
نسبت به گذشته کمرنگ تر شده است است.
خاصیت زندگی در کویر این است که مردمانش را صبور و بردبار می کند. به دلیل گرمای زیاد و کار سخت در این مناطق مردمان کویر نشین سخت‌کوش و بردبار ند.
مهمان‌نوازی ویژگی مهم کویرنشینان خونگرم و زحمتکش اردستان و زواره است.
آنها به وضعیت زندگی و معیشتی که دارند راضی هستند.
هرچند که این زندگی با سختی توام باشد همیشه کم توقع زندگی می کنند و به آنچه که دارند بسنده می کنند.
باغداران و کشاورزان اردستان و زواره اعتقاد دارند اگر به شغال از خوردنی ها و یا جگر و گوشت مقداری روزی دهند شغال به باغات آنها وارد نمی‌شود و به آنها ضرر نمی رساند و این امر به صورت یک رسم در میان آنان در آمده است.
برخی اعتقادات مخصوصاً در میان افراد سالخورده پررنگ تر است .
مثل اینکه اگر لنگ کفش کسی روی لنگه دیگر قرار بگیرد فرد به مسافرت خواهد رفت یا اینکه اگر آیینه بشکند خوش یمن نیست و قرار است اتفاق بدی رخ دهد. یا اگر کسی به گربه یا سگ آب بپاشد روی دستش زگیل میزند.
نشستن جغد بر بام خانه ها باعث جدایی افراد آن خانواده از هم میشود.
گاهی خارش دست راست را نشانه رسیدن به پول و رزق و روزی و خارش دست چپ را نشانه جنگ و خونریزی می دانند.
جهت رزرو هتل در بند زواره حتما با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.
آدرس: اصفهان، شهرستان اردستان، شهر زواره، خیابان شهید منتظری، محله دربند، بوتیک هتل دربند زواره
